گام چیست؟ (Scale)

در ساده‌ترین تعریف می‌توان گفت گام، از کنار هم قرار گرفتن دسته‌ای از نت‌ها برای تولید لحنی خاص ساخته می‌شود.

دلیل این تفاوت‌ها در لحن، چیزی جز بهتر منتقل کردن حس قطعه نیست. در واقع برای تداعی کردن هر حس و حالی در قطعه، بسته به این که شاد، غمگین، ترسناک یا… است، می‌توان از گام مناسب برای آن موقعیت خاص استفاده کرد.

دسته‌بندی کلی گام‌ها

در ابتدای آموزش گام‌های موسیقی می‌توانیم گام‌ها را به دستۀ کروماتیک و دیاتونیک تقسیم کنیم.

گام‌های دیاتونیک گام‌هایی هستند که تمامی نت‌های قرار گرفته در آن‌ها از یک فرمول و الگویی خاص پیروی می‌کنند.

این در حالیست که گام‌های کروماتیک شامل همۀ 12 نت موسیقی می‌شوند و از نت تونیک تا نت اوکتاو، همۀ نیم‌پرده‌ها نواخته می‌شوند.

درجه اول یک گام دیتونیک را نت تونیک میگویند. یعنی زمانی که یک گام شروع میشود در واقع از نت تونیک شروع میشود.

توجه داشته باشید که در گام دیاتونیک نمی‌توان از نیم‌پردۀ کروماتیک استفاده کرد.

مثلا گام ر مینور یک گام دیاتوینک است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. این گام به این صورت نوشته می‌شود: D-E-F-G-A-Bb-C

طبق مطالبی که در تئوری موسیقی یاد گرفتیم می‌دانیم که 2 نت سی‌بمل و لا دیز هم‌صدا هستند اما اشاره کردیم که نمی‌توانیم آن‌ها را یکی بدانیم. چرا که اگر آن‌ها را یکی بدانیم باید بتوانیم گام رمینور را به این صورت بنویسیم: D-E-F-G-A-A#-C

با نوشتن گام به این صورت 2 مشکل ایجاد می‌شود:

اول اینکه نت سی از میان نت‌های گام ما حذف شده است. در حالی که در ادامه خواهید دانست که گام‌های مینور 7 نتی هستند اما چیزی که در خط بالا نوشته شده دارای 6 نت (6 جنس نت) است.

مورد دوم اینکه در مورد نت‌های لا و لادیز به تناقض برمی‌خوریم. چرا؟ زیرا گام ما دیاتونیک است نه کروماتیک، در این گام یک نت نمی‌تواند هم‌زمان هم دیز هم بکار، یا هم بمل و هم بکار باشد. همان‌طور که در بالا گفتیم استفاده از نیم‌پردۀ کروماتیک در گام دیاتونیک ممنوع است.

این مورد مانند این است که فردی هم‌زمان هم در خانۀ خود باشد و هم در محل کار. این موضوع در مورد نت‌های گام‌های دیاتونیک نیز صدق می‌کند.